Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Είθισται με την εκδημία τους οι κάτοχοι περιουσιακών στοιχείων, να κληροδοτούν την περιουσία τους στα παιδιά τους, στους εγγύτερους συγγενείς τους και στην περίπτωση που δεν έχουν συγγενικό κύκλο, να την καταλείπουν σε ευαγή ιδρύματα, σε εκκλησίες και άλλους φιλανθρωπικούς οργανισμούς.Όμως η Πέργαμος πέραν της αξιοσέβαστης γεωγραφικής της έκτασης, είχε και πολύ μεγάλη περιουσία.Αποτελούσε ένα κράτος που είχε προκύψει από τους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ήταν λογικό σ΄ αυτήν να είχε φυλαχτεί ένα μεγάλο τμήμα του θησαυρού, του Μακεδόνα στρατηλάτη. Αρμόδιος για την διαφύλαξη αυτής της περιουσίας είχε οριστεί ο Φιλέταιρος, ο οποίος στις αρχές του 3-ου π.Χ. αιώνα είχε προβεί σε ανταρσία. Έτσι σφετεριζόμενος αυτά τα χρήματα είχε εδραιώσει το βασίλειο της Περγάμου. Οι διάδοχοι του Φιλέταιρου οι Ατταλίδες στη συνέχεια που βασίλεψαν στην Πέργαμο, διαχειρίστηκαν με συνετό τρόπο την περιουσία την οποία παρέλαβαν με αποτέλεσμα να την επαυξήσουν και να καταστήσουν την Πέργαμο ένα ισχυρό οικονομικά βασίλειο. Για τούτο και η πόλη γνώρισε μεγάλη πολιτιστική ακμή. Την κοσμούσαν μεγαλοπρεπή και επιβλητικά κτίρια, ενώ η βιβλιοθήκη της ήταν η δεύτερη σε φήμη, μετά από αυτή της Αλεξανδρείας. Όμως να που ο Άτταλος ο Γ΄ τώρα κληροδοτούσε όλη αυτή την περιουσία στους άγνωστούς του Ρωμαίους. Ο Άτταλος όπως αναφέρουν οι πηγές υπήρξε ιδιόρρυθμος σαν άνθρωπος. Ήταν όμως φιλότεχνος και αγαπούσε πάρα πολύ την γλυπτική. Για αυτό εξάλλου διακόσμησε την πόλη με ωραία και περίτεχνα κτίρια. Αγαπούσε ακόμα πολύ την επιστήμη της γεωπονίας και τη βοτανική. Καλλιεργούσε στους κήπους του πολλά και άγνωστα φυτά, με τα οποία εν συνεχεία παρασκεύαζε είτε σπάνια φάρμακα είτε δηλητήρια. Είχε γράψει και ένα σπουδαίο σύγγραμμα «Περί γεωργίας» που το χρησιμοποίησαν στις μελέτες τους ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Πλίνιος και ο Πλούταρχος. Εν πάσει περιπτώσει ο Άτταλος ο Γ’ με την διαθήκη του περνούσε όλη την περιουσία της Περγάμου στη Ρώμη. Οι Ρωμαίοι μη έχοντας ακόμα επεκταθεί στην Ασία, θα βρούν αφορμή στην διαθήκη του άκληρου Αττάλου του Γ’, να διευρύνουν τα όρια της επιρροής τους στην Ασία. Αρχικά δέχθηκαν με δυσπιστία το γεγονός και θεώρησαν τον Άτταλο τρελό,αφού καμιά λογική εξήγηση δεν μπορούσε να ερμηνεύσει τη συμπεριφορά του. Μάλιστα η σύγκλητός τους θα αποπέμψει με άσχημο τρόπο τον αγγελιοφόρο της Περγάμου Εύδημο, που είχε πάει στη Ρώμη για να τους ενημερώσει για την διαθήκη. Φιλόξενη ωστόσο ήταν η συμπεριφορά προς τον Εύδημο του Δημάρχου της Ρώμης Τιβέριου Γράκχου, που σκέφθηκε να πάρει το θησαυρό της Περγάμου για να υλοποιήσει την κοινωνικά ευαίσθητη αγροτική του μεταρρύθμιση. Όμως οι συντηρητικοί ευγενείς της Συγκλήτουαντέδρασαν σθεναρά, φοβούμενοι ότι έτσι θα ισχυροποιούνταν πολιτικά ο Γράκχος. Θα αλλάξουν όμως συμπεριφορά όταν μια λαϊκή εξέγερση δολοφονήσει τον Τιβέριο, οπότε και θα αποδεχθούν την διαθήκη του Αττάλου του Γ΄. Έτσι έστειλαν στρατεύματα στην Πέργαμο και αφού πρώτα υπέστειλαν την αντίδραση ενός αδύναμου επαναστάτη του Αριστόνικου, που προσπαθούσε απέλπιδα να ματαιώσει τη διαθήκη, πήραν όλο το θησαυρό της Περγάμου. Κατά ένα περίεργο λοιπόν και ανερμήνευτο τρόπο, ο πλούτος που με πολύ μόχθο είχε σωρευτεί επι ενάμισι και πλέον αιώνα στα ταμεία της Περγάμου, αντί να χρησιμοποιηθεί για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των κατοίκων της, περιέρχονταν στα σπάταλα και ακόλαστα χέρια, των ρωμαίων στρατηγών και συγκλητικών. Έτσι φαίνεται πως το ΄θελε η ιστορία με τις περίεργες για την ανθρώπινη λογική, τροπές της …
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π., μέλος ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ